Ten artykuł został pierwotnie opublikowany na Twitterze.
Wszechobecny Timothy Snyder pojawił się w Davos, aby stwierdzić, że utrata świadomości historycznej podkopała fundamenty demokracji. Jednak jako główny propagandzista NATO, który popiera wojnę, Snyder przyczynił się do zafałszowania zapisów historycznych.
Przez ostatnią dekadę — zgodnie z politycznymi imperatywami inspirowanego przez USA puczu na Majdanie w 2014 r., który obalił wybrany prorosyjski rząd — Snyder starał się stworzyć różową narrację o ukraińskim nacjonalizmie jako heroicznej walce o demokrację.
Ta narracja wymagała kosmetycznej rewizji ukraińskiej historii i polityki, usuwając centralną rolę faszysty Stepana Bandery, Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN) i jej wojskowego skrzydła — Ukraińskiej Armii Partyzanckiej (UPA).
Jednak bezczelność tej manipulacji zapisem historycznym ujawniają obszerne teksty Snydera na temat Bandery, OUN, UPA i faszyzmu ukraińskiego. Wiele artykułów na ten temat zamieścił w New York Review of Books.
W artykule opublikowanym w numerze z 24 lutego 2010 r. „A Fascist Hero in Democratic Kiev” („Faszystowski bohater w demokratycznym Kijowie”), Snyder wyraził poważne zaniepokojenie przyznaniem przez ówczesnego prezydenta Ukrainy Wiktora Juszczenkę najwyższego państwowego odznaczenia „Bohatera Ukrainy” Stepanowi Banderze.
Komentując protesty głównego rabina Ukrainy, dużej liczby Ukraińców, a nawet prezydenta Polski, Snyder napisał:
Nie ma w tym nic dziwnego. Bandera dążył do uczynienia z Ukrainy jednopartyjnej dyktatury faszystowskiej bez mniejszości narodowych. W czasie II wojny światowej jego zwolennicy zamordowali wielu Polaków i Żydów.
Snyder poświęcił swój esej wyjaśnieniu historycznego tła rehabilitacji Bandery. Będąc jeszcze zdolnym do pisania historii, a nie propagandy, Snyder dokonał przeglądu reakcyjnych korzeni i ideologii tej centralnej i trwałej siły ukraińskiego nacjonalizmu.
Dominującym czynnikiem, który ukształtował politykę Bandery, był faszyzm Benito Mussoliniego. „Młodzi terroryści, tacy jak Stepan Bandera — pisze Snyder — zostali ukształtowani nie przez przedwojenne imperia, ale przez ideologię faszystowską i doświadczenie dyskryminacji narodowej w Polsce”.
Snyder przeanalizował udział Bandery i OUN w zamachach terrorystycznych, których celem było wyeliminowanie zwolenników pojednania polsko-ukraińskiego. „Głównymi celami ich zamachów byli Ukraińcy i Polacy, którzy pragnęli współpracować“ — czytamy.
Po dojściu Hitlera do władzy w 1933 r. Bandera „widział w nazistach jedyną siłę, która może zniszczyć obu ich ciemiężycieli, Polskę i Związek Radziecki. Działacze OUN byli w kontakcie z niemieckim wywiadem wojskowym”.
Bandera z zadowoleniem przyjął inwazję Hitlera na Polskę w 1939 r. i na Związek Radziecki dwa lata później. OUN i UPA współpracowały z nazistami w realizacji Holocaustu. Snyder napisał:
Niektórzy z tych ukraińskich nacjonalistów pomagali Niemcom w organizowaniu morderczych pogromów Żydów. Postępując w ten sposób, wspierali politykę niemiecką, która jednak była zgodna z ich własnym programem czystości etnicznej i utożsamiania Żydów z tyranią sowiecką.
Reżim nazistowski aresztował Banderę, ale nie był on traktowany jako wróg III Rzeszy. „Podobnie jak inni znani wschodnioeuropejscy nacjonaliści — pisze Snyder — był trzymany w rezerwie na wypadek jakiejś przyszłej sytuacji, w której mógłby się przydać nazistom”.
UPA nie ograniczała swoich mordów do Żydów. W latach 1943-44, jak pisze Snyder, „partyzanci UPA zamordowali dziesiątki tysięcy Polaków, w większości kobiet i dzieci”. Pomimo tych zbrodni, nienawiść OUN do Związku Radzieckiego i komunizmu sprawiła, że była ona atrakcyjna dla USA i Wielkiej Brytanii.
Po rozpoczęciu zimnej wojny niektórzy członkowie OUN-B i bojownicy UPA zostali zwerbowani przez wywiad brytyjski i amerykański, a następnie zrzuceni na spadochronach w skazanych na porażkę misjach za granicę sowiecką.
Co do Bandery, Snyder napisał, że: „pozostał wierny idei faszystowskiej Ukrainy aż do zamordowania go przez KGB w 1959 roku”.
Snyder zauważył w swoim eseju z 2010 roku, że odchodzący wówczas proamerykański prezydent Ukrainy Juszczenko „uważa za bohatera [Banderę] człowieka, którego program polityczny wzywał do czystości etnicznej i którego zwolennicy brali udział w czystkach etnicznych Polaków, a w niektórych przypadkach w Holokauście”.
Obejmując Banderę, Juszczenko położył się cieniem na swoim politycznym dziedzictwie.
Po napisaniu tego eseju Snyder usunął ze swoich prac historycznych wszelkie odniesienia do Bandery i OUN. W opublikowanej w październiku 2010 r. książce Skrwawione ziemie (ang. Bloodlands), poświęconej ludobójstwu na Ukrainie i w Europie Wschodniej, znajdują się tylko dwie przelotne, jednozdaniowe wzmianki o OUN i żadnej o jej roli w Holokauście. Stepan Bandera jest wymieniony tylko raz z nazwiska, bez określenia jego pozycji, ideologii czy polityki.
Z powodów, które najlepiej zna sam Snyder, postanowił on usunąć ze swoich prac na temat historii Ukrainy wszelkie dalsze dyskusje na temat centralnej roli OUN w ludobójczym niszczeniu ukraińskiego żydostwa.
Przemiana Snydera z historyka w propagandystę ukraińskiego nacjonalizmu przyniosła mu uznanie mediów. Powinien jednak rozważyć przestrogę zawartą w Ewangelii Marka 8,36: „Cóż bowiem za korzyść stanowi dla człowieka zyskać świat cały, a swoją duszę utracić?”